Firlej należy do tych miejsc regionu Lubelszczyzny, gdzie warto pojechać w porze wiosennych i letnich urlopów czy weekendów. Jest to znakomite miejsce gdzie można odpocząć od miejskiego gwaru, przebywając na łonie przyrody nabrać sił do ponownego rzucenia się w wir codziennych zajęć. Firlej jest dogodnie położony przy trasie komunikacyjnej Lublin – Białystok.
Brak przemysłu, piękne, duże kompleksy leśne bogate w grzyby, jagody i borówki, dwa jeziora Kunów i Firlej, rzeki Wieprz i Tyśmienica ze swoistym zróżnicowanym otoczeniem, cisza i spokój sprzyjają aktywnemu wypoczynkowi. Brak przemysłu i ośrodków miejskich powoduje, tutejszy krajobraz nie uległ degradacji. W Firleju znakomicie wypoczną amatorzy słońca i wody. Jezioro otoczone jest ładnymi, piaszczystymi plażami idealnie nadającymi się do opalania. Woda w jeziorze jest czysta, a bezpieczeństwa kąpieli strzeże kilku wykwalifikowanych ratowników.
Wczasowicze mogą korzystać też z nowej wypożyczalni sprzętu wodnego, w którym znajdują się: kajaki, rowery wodne, gokarty, rowery klasyczne, a także wyposażenie zapewniające kąpiącym się bezpieczeństwo.
W 2012 roku powstały dwa drewniane pomosty rekreacyjne o długości 103 i 108 metrów. Wokół jeziora powstała również promenada - ścieżka pieszo-rowerowa. Ma ona w sumie 4,5 kilometra długości i 4 metry szerokości. Wykonana jest z kostki brukowej, nocą rozświetla ją 170 lamp. Podczas spaceru można spocząć na rozstawionych przy ścieżce ławkach.
Również wędkarze znajdą tu coś dla siebie. Wśród licznych gatunków ryb występują w obu jeziorach: leszcz, płoć, szczupak, sandacz, karaś i węgorz.
Firlej to nie tylko jeziora. Można tutaj łączyć wypoczynek ze zwiedzaniem zabytków kultury, których nie brak w okolicy. Na terenie gminy sa trasy wycieczkowe: piesze i rowerowe.
Natura 2000
Północna, środkowa i zachodnia część gminy Firlej, wraz z jeziorami Firlej i Kunów (obejmująca ok. 5500 ha - 43,5 % powierzchni gminy) jest położona w Obszarze Chronionego Krajobrazu „Pradolina Wieprza”. W granicach tego Obszaru, znajduje się specjalny obszar ochrony (SOO) - Natura 2000 „Dolny Wieprz” wyznaczony na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Obszar Natura 8 2000 „Dolny Wieprz” tworzy rozległa dolina rzeczna z bogatym mikro reliefem. Jest ważną ostoją siedlisk podmokłych i okresowo zalewanych łąk.
Stwierdzono występowanie tu 8 rodzajów siedlisk przyrodniczych
zajmujących łącznie 37% obszaru. Ponadto, występuje tu 6 gatunków zwierząt. W bliskim sąsiedztwie z gminą Firlej (ok.1 km w kierunku północno-wschodnim), znajduje się obszar specjalnej ochrony (OSO) Natura 2000- „Dolina Tyśmienicy”. Obszar ten jest ostoją ptasią o randze europejskiej E 64. Występuje tu co najmniej 25 gatunków ptaków. Przez teren gminy Firlej przebiega korytarz ekologiczny o randze krajowej, związany z doliną Wieprza i Tyśmienicy. Korytarz ten, stanowi podstawowy układ ekologiczny gminy Firlej. . Ważnym korytarzem ekologicznym jest korytarz łączący Obszar Chronionego Krajobrazu „Pradolina Wieprza” z Obszarem Chronionego Krajobrazu „Kozi Bór” prowadzony strefą polno-leśną bogatą przyrodniczo. Obszarem węzłowym systemu przyrodniczego jest kompleks leśny, położony w południowozachodniej części gminy w OCK „Pradolina Wieprza” węzeł ekologiczny łąkowo -torfowiskowy, znajdujący się w dnie doliny Wieprz i rzeki Czerwonki oraz węzeł wodny obejmujący jeziora Kunów i Firlej.
Część terenów gminy Firlej znajduje się w obszarze wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO), obejmującym obszar przylegający do doliny Wieprz. Status szczególnej ochrony został nadany ze względu na kontakt kilku poziomów wodonośnych. Ponadto, obszar gminy znajduje się w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP), o nazwie Niecka Lubelska.
Najcenniejsze gatunki fauny na terenie OCK Pradolina Wieprza, związane są z występującymi zbiornikami wodnymi (Jezioro Firlej i Kunów) i otaczającymi je łąkami. Do występujących tu najcenniejszych gatunków zwierząt zaliczmy : bączka, zimorodka, brzegówkę, rybitwę czarną, kszyka, brzęczkę, remiza, dziwonie, srokosza, derkacza i przepiórkę.
Charakterystyczną cechą doliny Wieprza są jej liczne starorzecza, zakola, meandry z nadbrzeżnymi bogatymi zespołami roślinności, z gatunkami chronionymi, w których część należy do zbiorowisk ginących. Bogactwo siedlisk 9 florystycznych i faunistycznych, a także walory krajobrazowe nadaje jej wyjątkową wartość i miejsce w regionalnym i krajowym systemie ekologicznym.
LEGENDA FIRLEJA
Jak każde popularne miejsce, również jezioro Firlej posiada swoje legendy. Jedna z nich mówi, że w miejscu obecnego jeziora znajdowało się kiedyś ludne miasto, którym władał zaborczy i okrutny książę. Z licznych łupieżczych wypraw zwoził on na zamek niewolników i zrabowane skarby. Częste uczty, wydawane z rozkazu księcia, były demonstracją pychy, rozrzutności, pijaństwa i wywoływały strach wśród mieszczan, terroryzowanych przez sługusów władcy. Niewolnicy żyjący w nieludzkich warunkach podnieśli bunt, ale został on krwawo stłumiony. Coraz więcej łez wylewali uczciwi mieszkańcy miasta rządzonego przez władcę o kamiennym sercu. Ale tych uczciwych, dobrych ludzi było coraz mniej...
Słuchał Bałtyk skarg niesinych przez wody i wiatry i coraz częściej jego spokojne wody burzyły się gniewnie. Wreszcie, gdy przebrała się miara krzywd, ruszyły na południe ogromne fale, uderzyły w mury miasta, skruszyły zamek i zatopiły wszystko... Morskie bałwany powróciły wkrótce na swoje miejsce, pozostawiając po sobie jedynie spokojną i przezroczystą toń jeziora.
Wiedzą o zatopionych skarbach miejscowi rybacy, ale nikomu nie udało się ich wyłowić. Były już przypadki, że jakaś skrzynia ze złotem zaplątała się w sieć rybacką, ale wtedy rozpętywała się taka burza, wznosiły się tak ogromne fale, że kto nie wrzucił skarbu na powrót do wody, tonął w jej odmętach. Nie powinno się bowiem wyciągać rąk po kosztowności, które zostały zrabowane innym. Niech lepiej spoczywają na dnie jeziora, złocąc swoimi blaskami piaszczyste plaże i ocieplając wodę jeziora Firlej.
Co warto zobaczyć w najbliższej okolicy?
Firlej - drewniany kościół parafialny z 1880 roku, ciekawe budynki mieszkalne z XIX wieku, pomnik J. Piłsudskiego;
Kozłówka (12 km) – zespół pałacowo parkowy, Muzeum Zamoyskich;
Lubartów (14 km) – Pałac Sanguszków, kościół p.w. św. Anny, Muzeum Regionalne;
Kock (10 km) – zespół pałacowy Jabłonowskich, pomniki T. Kościuszki i gen. Kleeberga, cmentarze powstańców i żołnierzy z 1939 r.
Radzyń Podlaski (32 km) – zespół pałacowo-parkowy Potockich, Muzeum Regonalne;
Czemierniki (25 km) – zespół pałacowo-parkowy Firlejów;
Lublin (40 km) – stolica województwa: Stare Miasto, Zamek, muzea (m.in. Muzeum na Majdanku, Muzeum Wsi Lubelskiej), ogród botaniczny.
Wola Okrzejska (35 km) – W 1846 r. urodził się tu Henryk Sienkiewicz. W wyremontowanej oficynie dworskiej mieści się muzeum biograficzne Henryka Sienkiewicza, gromadzące przede wszystkim eksponaty dotyczące związków pisarza ze stronami rodzinnymi.
TRASY WYCIECZKOWE
Turyści przebywający w gminie Firlej poza atrakcjami związanymi z pobytu nad jeziorem, mogą również skorzystać z okazji, aby wybrać się na wycieczkę w celu uatrakcyjnienia pobytu w Firleju.
Zapraszamy na wycieczki krajoznawcze piesze i rowerowe.
Wycieczki piesze
Wycieczka pierwsza - zwiedzanie osady Firlej
Zwiedzanie należy zacząć od centrum. Należ zwrócić uwagę na czworoboczny rynek z zabudową pochodzącą z końca XIX wieku i początku XX wieku. Niektóre domy zachowały konstrukcję zrębową “na rybi ogon” i są uznane za obiekty zabytkowe. Obszerny niegdyś rynek nie pełni już w takim stopniu, jak dawniej, funkcji targowiska, toteż jego środek przekształcono w park porośnięty drzewami. Drewniany kościół parafialny, zbudowany w 1880 roku, jest trzecim w historii miejscowości. Znajdujący się w nim ołtarz główny – rokokowy, później został uzupełniony o obraz “Przemienienie Pańskie” datowany na XIX wiek. Część bardzo cennego sprzętu liturgicznego, w tym piękna monstrancja pochodząca z XVII wieku, uległa zniszczeniu podczas pożaru jaki wybuchł zimą 1989 roku. W schowku kościoła złożony jest ołtarz polowy I Pułku Ułanów z 1831 roku, walczącego w składzie wojsk powstańczych generała Chrzanowskiego, który 9 maja odniósł zwycięstwo koło Firleja nad brygadą rosyjską. Cmentarz parafialny posiada ciekawe pomniki – stare i nowsze. Są tu również groby ofiar zbrodni hitlerowskich.
Wycieczka druga (7 km)
Dysponując kilkoma godzinami czasu warto wybrać się nad jezioro Kunów. Należy najpierw dojść do szosy Lublin – Kock koło przystanku autobusowego “Firlej”, który usytuowany jest naprzeciw wsi. Następnie wchodzimy na drogę prowadzącą na zachód, oznaczoną drogowskazem “Budy 6 km”, prostopadłą do drogi nr 19. Po około kilometrze marszu dotrzemy nad jezioro Kunów. Jest ono pod wieloma względami inne niż jezioro Firlej. Przewyższa swojego sąsiada powierzchnią (1,17 km2), obwodem (ponad 4 km) a także długością (1,5 km). Jest natomiast znacznie płytsze (3,5 m) i nie tak malownicze. Jednakże niewątpliwą jego zaletą jest jego naturalność, spowodowana niewielkim stopniem zagospodarowania turystycznego.
Wokół jeziora ścieżka wiedzie najczęściej blisko brzegu. Zachęcamy zatem do spaceru, najpierw brzegiem wschodnim i północnym a później przez wieś Kunów, gdzie spotykamy przykłady lokalnego budownictwa drewnianego.Powracamy brzegiem północno-zachodnim a później lokalną drogą do wsi Firlej.
Wycieczka trzecia (5 lub 8 km)
W ciągu kilku godzin możemy odbyć ciekawą wycieczkę na miejsce 'dawnej stalowni' koło Serocka.
Idziemy początkowo szosą Firlej – Przypisówka na wschód, mijając stary cmentarz we wsi, a po pokonaniu około 1,5 km skręcamy za przydrożnym zagajnikiem w lewo. Po minięciu nowego cmentarza znajdziemy się w przysiółku Stalownia. Z tego miejsca polna droga, prowadząca na wschód, doprowadza po około 800 m do pięknego krajobrazowo zakątka. Znajdujemy się na cyplu wierzchowinowym, który wkracza tu na szeroką tu na 2 km dolinę Wieprza. Jest on dodatkowo urozmaicony amfiteatralną zatoką, jaką tworzy podcinające go strome zbocze, zajęte przez pastwisko.
Warto zatrzymać się dłużej w tym pięknym miejscu. Niestety, nie znajdziemy dawnej fabryki stali. Widoczne na dnie doliny kanały były wybudowane w celu przesyłania wody potrzebnej do bezpośredniej produkcji lub poruszania maszyn napędzanych kołami wodnymi.
Do Firleja wracamy tą samą drogą, lub dłuższą – przez Serock. Do Serocka idzie się drogą wiodącą malowniczo wzdłuż krawędzi zbocza doliny Wieprza. Serock jest bardzo starą miejscowością, notowaną już w 1317 roku, kiedy to Władysław Łokietek nadał jej prawo średzkie, potwierdzone w 1330 roku. Dawną przeszłość miejską można wypatrzeć dzisiaj, w charakterze licznych, obecnie wiejskich uliczek, wytyczonych pomiędzy zabudowaniami. Poza tym Serock przyciąga uwagę klimatem spokojnej wsi, oddalonej od miast i traktów komunikacyjnych. Do Firleja odległego o 2 km, prowadzą dwie niezależne od siebie drogi.
Wycieczki rowerowe
Wycieczka pierwsza (17 km)
Firlej – Budy – Domek Myśliwski “Rawityn” – Sobolew – Firlej
Z Firleja kierujemy się drogą asfaltową prowadzącą przez las do miejscowości Budy (5 km). Dojeżdżając do zabudowań skręcamy w lewo i jedziemy do końca drogi asfaltowej (1 km). Po lewej stronie znajduje się osada leśna i pięknie położony Domek Myśliwski. Cofając się drogą asfaltową ok 200 m, skręcamy w lewo w drogę żużlową i jedziemy na wprost ok 1,5 km przez las. Na skraju lasu, na rozwidleniu dróg polnych, skręcamy w lewo i polną drogą udajemy się do wsi Sobolew (1,8 km). Przed wsią, po lewej stronie drogi mijamy cmentarz polskich powstańców z 1863 roku. Dojeżdżamy do drogi asfaltowej w Sobolewie. Skręcając w lewo, po pokonaniu ok 1 km dojeżdżamy do skrzyżowania. Kierując się w lewo dojeżdżamy do Firleja, do którego mamy ok 6 km.
Wycieczka druga (33 km)
Firlej – Kozłówka – Lubartów – Przypisówka – Firlej
Z Firleja ruszamy drogą asfaltową przy Zajeździe “Imperium” w kierunku Kamionki (10 km). Po wjeździe do Kamionki skręcając w lewo w kierunku na Lubartów dojeżdżamy do Kozłówki (2 km), gdzie warto zwiedzić Muzeum Pałac Zamoyskich (www.muzeumzamoyskich.lublin.pl). Udając się dalej szosą po ok 8 km dojedziemy do Lubartowa. Ulica Lipowa doprowadzi do Pałacu Sanguszków, kościoła p.w. św. Anny i Muzeum Regionalnego. Po zwiedzeniu miasta kierujemy się w kierunku Kocka i Białegostoku. Przy stacjii CPN kierujemy się w prawo, w ul. Kopernika by mniej uczęszczaną trasą przez Przypisówkę dojechać do Firleja (13 km).